mandag 8. november 2010

Veien til Madjoki og turen tilbake til sivilisasjonen.

PB010543


Siste dag av oktober la vi avsted. Det var bitende kald. For første gang skjønner vi hvor uttrykket bitende kulde kommer fra. I det bussen suser ut av synet og vi blir etterlat alene i en hvit tåkeverden angriper kulde ansiktet og andre utsatte kroppsdeler med en aggressivitet vi ikke har møtt før. Å vente en hel dag på bussen tilbake til trygge og ikke fult like kalde Karasjok er uaktuelt i denne kulden. Det finnes kun en vei å gå, og den fører dypt inn i det finske villmarksområdet Kevo.



2timer og 2 km steiner begynner vi også å få kalde tær i overført betydning. Den første lille elven vi skulle krysse har gått kraftig ut over sine bredder med en liten bru midt i, like åpen og strømmende som den er i vårløsningen. Et lite øyenblikk blir vi glad for at så mange bjørketrær har gitt tapt ovenfor snøen enorme vekt og lagt seg langflatt utover stien, men også elven. Vi kommer tørrskod over og begynner en ny kamp mot veggen av veltede trær og store less med snø.

PA300483

Solen hadde så vidt stod opp da vi la avsted og selv om vi nesten ikke har hatt noen pauser var selv blåtimen og skumringen forbi da vi nådde frem til en liten oase i en verden full av motstand og kulde. Termometret viser skremmende minus 25, men den lille et roms hytten har solid erfaring med å ta vare på ensome vandrere som forviller seg ut til den. Vi sover varmt og trygt den natten og glemmer vårt kulde sjokk, det umenneskelige strevet og åpne elver. Neste hytte har samme effekt og sagte men sikkert blir vi lokket dypere og dypere inn i fjellheimen mens det blir et større og større strev å nå frem. Dyp snø, steinyr, åpne myrhull, klabber på trugene, hele dager uten sikt mens kompassnålen ikke vil stabilisere seg. Langsomt blir vi fanget i Madjoki sitt grep.

PB030593

Det var egentlig ikke planen vi skulle til Madjoki, det bare ble slik. Selve dagen hang tåken tettere enn noen sinne, myrene var mer åpne. Vi krysset store områder med velta trær, men ikke de orienteringspunktene vi hadde sett oss ut. I hodet svirret den ene advarselen etter den andre; Madjoki, stedet få finner frem til og enda færre vender tilbake fra. Plassen som er så råtten at trærne dør og lokalbefolkningen skyr.



Kompassnålen sleit mer og mer med å stablisere seg. Den dype, lange køften et siste håp på et sikkert holdepunkt var ennå ikke nådd, til tross for at vi mente vi skulle ha vært der for lenge siden. Vi begynte å forberede en teltplass i den siste sørgelige rest med skumring da vi plutselig fikk øye på den, Madjoki. Den klamret seg fast i en bratt skråning der hvor to kløfter samlet seg. Takknemlig tok vi inn og trodde vi nå var kommet over det verste på turen. Kartet ble brettet om og vi innså vi var loket rett i fellen. Til tross for at temperaturen har pendlet som en jojo mellom ytterpunktene 2-25 speik var selv de minste bekkene ikke frosset eller dekket til med snø. Elven som ventet oss imårra var ikke liten, det var til gjengjeld matforsyningene. Vi måtte over..

PB010532

Det blåste svak kuling, temperaturen lå stødig under null da vi skuet over eleven, halv frossen, halv åpen og hel stor. 3km lenger bort venet en til makan til denne. Vi pinglet ut og gikk ned dit hvor elevene samlet seg, 1vading var ille nok, 2 ble umenneskelig. Så pinglet vi ut engang til. Hælet rett og slett å trasse snø is og isvann i tynne vadesko. Vi gikk lenge usikker opp og ned elven innen vi spente av trugene og bega oss forsiktig ut på isen. Siktet fra der vi mente det befant seg stein under den til neste bul på isen som indikerte stein. Isen knirket og klaget, men hold stand. Foreløpig. Godt og vell halve elven ble unnagjort slik. Så var det slutt på steinene samtidlig som isen ble mer gulaktig og porøs. Bønner om hjelp ble sendt til skytsengler og al verdens Guder, men det fikk bare isen til å klage mer. Med et par bukkesprang hoppet vi frem over den usikre isen. Ventende, forberedende på det kalde splæsjet. Inntil vi plutselig stod til knærne i det. Det, som også ved andre øyenkast virkelig var snø. Andre siden var nådd tørrskod!

PB020559

Madjoki sitt jerngrep begynte å svekkes. Vi vasset fortsatt i problemer til langt over knærne, men ingen som var verre enn de vi allerede hadde beseiret og derfor nok kom til å vinne over også denne gang. Men vi gikk også gjennom et landskap dekket med de største og vakreste iskrystaller vi noen sinne har sett. Fordelen med korte dager er at man ikke går glipp av en eneste storslått soloppgang eller solnedgang samtidig som man fint når å beskue nordlys og svimlende stjernehimler uten å ødelegge døgnrytmen. Allerede før vi nådde ned til sivilisasjonen gledet vi oss til neste etappe som blir enda lengre enn denne, med samme forholdene i sikte. Sitte Madjoki sin galskap ennå igjen i blodløpet? Når vi står foran ennå en stor halvfrossen elv, eller synker ned i ennå et myrhull til knærne, så er vi tilbøyelig til å svare ja. Men resten av tiden, mens vi speider over vidda fri som ellers bare fugler er, søker tilflukt i enda en villmarkshytte sin trygge oase eller beundrer enda en av naturens isskulpturer, står det klarte og tydelig for oss at det er å gå glipp av dette som er galskap.

PB030594

PB050643

4 kommentarer:

  1. De weg naar Madjoki en de tocht terug naar de sivilisatie.

    De laatste dag van oktober gingen we oppad. Nu begrijpen we waar de uitdrukking 'bijtende kou' vandaan komt. Terwijl de bus uit het zicht verdwijnt en wij alleen achtergelaten worden in een witte mistwereld doet de kou een aanslag op gezicht en andere lichaamsdelen met een door ons nog niet eerder ervaren agressiviteit. Een hele dag wachten op de bus terug naar het veilige en minder koude Karasjok is niet aktueel met deze kou. Er is dus slechts één weg te gaan en die brengt ons diep in de Finse wildernis Kevo.

    2Uur en 2km verder beginnen we ook koude voeten te krijgen in figuurlijke zin. De eerste kleine rivier die we over moeten blijkt enorm buiten zijn oevers te zijn getreden, met een kleine brug in het midden en even open en stromend als met dooi. Even zijn we blij met de vele berkebomen die het begeven hebben onder het enorme gewicht van de sneeuw en languit over de paden liggen, maar ook over de rivier. We koemn droog over en beginnen aan en nieuw gevecht tegen een muur van gevelde bomen en enorme hoeveelheden sneeuw.

    SvarSlett
  2. Vervolg vertaling:
    De zon was nog maar net op toen we oppad gingen en hoewel we bijna geen pauses genomen hebben was het schemer al voorbij toen we aankwamen bij een kleine oase in een wereld van weerstand en kou. De thermometer geeft -25 aan, maar de kleine éénkamerhut heeft goede ervaring in het passen op eenzame zwervers die naar haar afdwalen. We slapen die nacht warm en veilig en vergeten de koude schok, het onmenselijke gevecht en de open rivieren. De volgende hut heeft het zelfde effekt en langzaam maar zeker worden we steeds verder gelokt in het gebergte terwijl het steeds moeilijker wordt om verder te komen. Diepe sneeuw, keiharde stuifsneeuw, open stukken moeras, aangekoekte sneeuw onder de sneeuwschoenen en hele dagen zonder zicht terwijl de kompasnaald zich niet wil stabiliseren. Langzaam maar zeker worden we gevangen in de greep van Madjoki.

    Het was eigenlijk niet de bedoeling om naar Madjoki te gaan, we kwamen er toevallig. Die dag was de mist dikker dan ooit en de watertjes meer open. We kwamen grote stukken met gevelde bomen tegen, maar niet de orienteringpunten die we gedacht hadden. De ene waarschuwing na de andere spookte door ons hoofd: Madjoki, de plek die weinigen weten te vinden en nog minder van terugkomen. De plek die zo vergaan is dat de bomen er doodgaan en de plaatselijke bevolking hem vemijdt.

    SvarSlett
  3. Vervolg vertaling:
    De kompasnaald had steeds meer moeite om zich te stabiliseren. Het diepe, lange ravijn, de laatste hoop op een zeker houvast hadden we nog niet bereikt, terwijl we dachten dat we er al lang hadden moeten zijn. We begonnen ons, in de schemering, al voor te bereiden op een standplaats voor de tent toen we hem plotseling zagen, Madjoki. Hij klampte zich vast aan een stijle helling daar waar twee ravijnen samenkomen. Dankbaar gingen we naar binnen en dachten het ergste van de tocht gehad te hebben. De kaart werd omgedraaid en we zagen in dat we recht in de val gelokt waren. Hoewel de temperatuur schommelde tussen de 2 en -25 waren zelfs de kleinste wateren niet bevroren of met sneeuw bedekt. De rivier die ons voor de volgende dag te wchten stond was niet klein, maar we moesten hem over.

    Er stond een stevige bries, de temperatuur lag flink onder nul toen we de rivier overzagen, half bevroren, half open en zeer groot. 3Km verder op lag er nog zo één. We besloten daar heen te gaan waar die twee rivieren samenkwamen. 1 Doorwading is genoeg, 2 zou onmenselijk zijn. We liepen lang onzeker heen en weer langs de rivier voordat we de sneeuwschoenen uitdeden en ons voorzichtig op het ijs begaven. We richten ons op de plekken waar we dachten dat er stenen onder het ijs zaten. Het ijs kraakte en klaagde, maar hield stand. Voorlopig. De halve rivier werd zo genomen. Zo was het plotseling op met de stenen en werd het ijs meer gelig en poreus. We smeekten beschermengelen en al 's werelds goden om hulp, maar het ijs klaagde alleen maar meer. Met een paar bokkesprongen gingen we verder over het onzekere ijs, wachtend en voorbereid op de koude plons. Tot we plotseling tot aan onze knieën er in stonden. In wat bij nader inzien sneeuw bleek te zijn. De overkant was bereikt, met droge voeten!

    SvarSlett
  4. Vervolg vertaling:
    De ijzerengreep van Madjoki werd minder. We waadden nog steeds tot over onze knieën in de problemen, maar niet erger dan we al hadden overwonnen en dus ook dit keer wel zouden overwinnen. Maar we liepen ook door een landschap met de grootste en mooiste ijskristallen die we ooit gezien hebben. Het voordeel van korte dagen is dat je geen enkele zonsopgang of zonsondergang mist en tegelijkertijd het noordelicht en de prachtige sterrenhemel kunt aanschouwen zonder je dagrithme te verstoren.
    Nog voor we de sivilisatie bereikten verheugden we ons al op de volgende etappe, die nog langer wordt en met dezelfde omstandigheden in het vooruitzicht. Zit de Madjokigekte toch nog in ons bloed? Als we voor een half bevroren rivier staan, of tot onze knieën in het moeras zakken, zijn we geneigd om ja te antwoorden. Maar de rest van de tijd, terwijl we over de hoogvlakte turen, vrij zoals alleen vogels zijn, toevlucht zoeken in de beschutte oase van een hut, of nog een van de ijskulpturen van de natuur bewonderen, is het duidelijk voor ons dat het mislopen van dit gekheid is.

    SvarSlett